روش شناسی ماکس وبر

روش طبیعت گرا و روش تاریخی

زمینه تفکر معرفت شناختی و بر را مجادله روش شناختی ای تشکیل می داد که در اواخر قرن نوزده دانشگاه های آلمان را دو گروه تقسیم کرده بود. نوبت به نوبت اقتصاد آنان (شمولر، منگلر) روان شناسان (وونت) تاریخ شناسان (لامپدخت، ا، مایر، فون بلوف)، لغت شناسان (وسلر) فیلسوفان (دیلتای، ویندلباند، ریکرت) و در این مناظره روش شناختی شرکت جستند هدف بگو مگو پایگاه علوم انسانی (که آن را علوم تاریخی، علوم اجتماعی، علوم روح، علوم فرهنگ و... نیز می نامیدند) بود. آیا باید علوم را همان طور که اثبات گرایان می خواستند، چونان علوم طبیعت در نظر گرفت یا برعکس، استقلال آن ها را مورد تاکید قرار داد طبیعتاً مناظره به سرعت به سوی مباحثه ای درباره طبقه بندی علوم منحرف شد و در این خصوص هواداران استقلال علوم انسانی با یکدیگر اختلاف نظر پیدا کردند برخی از آنان از جمله دیلتای عقیده داشتندکه اساس طبقه بندی را تفاوت موضوع آن ها بر پایه تفکیک چیرگی طبیعت و چیرگی روح یا تاریخ تشکیل می دهد برخی از جمله ویندلباند و ریکرت تقسیم واقعیت به بخش های مستقل را رد کرده وآن را یگانه و یکپارچه می دانستند و برای طبقه بندی علوم، اساس منطقی پیشنهاد می کردند، علوم از راه های متفاوت به مطالعه واقعیت می پردازد به نحوی که گوناگونی روش ها اصل طبقه بندی را تشکیل می دهند: دانشمند سعی می کند یا روابط عمومی پدیده ها را بشناسد یا پدیده ای را در فردیتش، بدین سان دو گونه روش اصلی خواهیم داشت، یکی تعمیمی، دیگری تفریدی و وبر ضمن تایید تفکیک میان روش تعمیمی و روش تفریدی، مجادله های ویندلباند و ریکوت را بر سر تقسیم علوم، برمبنای تفاوت روش شناختی نمی پذیرد. به عقیده وی هیچ دلیلی وجود ندارد که مثلا روان شناسی را در رده علوم طبیعت قرار داد و نه در رده علوم فرهنگ هیچ شیوه ای نامعقول تر از این نیست که یکی از این روش ها را به یک دسته از علوم اختصاص دهیم، و دیگری را به دسته ای دیگر. به اقتضای ضرورت ها و راهنمایی تحقیق، جامعه شناسی یا روان شناسی از روش تعمیمی یا روش استفاده می کنند، همین طور، زیست شناسی یا اخترشناسی سعی می کنند یا قوانین را بشناسند یا یک پرده را در فردتیش مطالعه کنند. هیچ یک از این دو روش (تعمیمی و تفریدی) مزیتی یا برتری نسبت به دیگری ندارد. و بر، که به روح معرفت شناختی کانتی وفادار است، نمی پذیرد که شناخت بتواند یک باز تولید یا یک رونوشت برابر اصل از واقعیت باشد، چه در معنای تفسیر و چه در معنای تفهم. واقعیت بی پایان و احاطه نشدنی است. بنابراین، مسئله اساسی نظریه ی شناخت عبارت است از مسئله میان قانون تاریخ، میان مفهوم و واقعیت.